Saskia Blokzijl

"Ik probeer te kijken alsof je iets voor de eerste keer bekijkt."

Als schilder ben ik bijna een anachronisme in de kunstwereld. Ik ben er nog wel, maar hoor er niet meer helemaal bij. Ik stel vragen die 100 jaar geleden ook gesteld zijn. Ik stel vragen over de waarneming, het zien en de werkelijkheid. Vragen die Cézanne zichzelf stelde. Ik bekijk de verschijnende wereld om mij heen en wil de werkelijkheid en de schoonheid ervan weergeven. Ik schilder omdat het laten zien van die schoonheid en werkelijkheid tijd nodig heeft. Het is een compromisloze zoektocht naar het ‘oorspronkelijke kijken’. Met toewijding worstel ik om het oorspronkelijke kijken in verf op doek te laten verschijnen. Zo schuilt er een kleine geschiedenis in het schilderij, maar heeft het ook nog een heel leven voor zich.

Er is veel tijd voor nodig om de wereld van het waarnemen te onthullen. Je moet de vertrouwde structuur van het kijken loslaten door afstand te nemen, het even te vergeten en het te gaan herontdekken. Door alles te vergeten wat je weet en te kijken alsof het de eerste keer is kan er opnieuw verwondering ontstaan. In elk schilderij ondervraag ik het zien zelf en het zichtbare. Dit levert nooit directe oplossingen, maar wel een inzicht op.

Mijn schilderijen gaan over het ‘zijn’ van de wereld. Ze tonen het binnen van het buiten en het buiten van het binnen. Mijn oog ziet de wereld en wat aan de wereld ontbreekt om een schilderij te zijn. Ik zie wat ontbreekt aan het werk om zichzelf te zijn en op het palet de kleur die ik bij het schilderij verwacht om het te voltooien. Zoals de filosoof Gadamer zegt: 'Alleen in het kunstwerk zelf is te vinden wat het te zeggen heeft’.

De gemiddelde mens kijkt zonder te zien, luistert zonder te horen, raakt aan zonder te voelen, eet zonder te proeven en praat zonder te denken. Zoals de psycholoog Csikszentmihalyi zegt: ‘Zijn leven is een monotone stroom van ervaringen, een reeks gebeurtenissen bedekt onder een dikke laag onverschilligheid.’ Tegelijkertijd moeten we ons ook afsluiten om niet overspoeld te raken. Dag in, dag uit worden we blootgesteld aan zoveel verschillende prikkels dat het afsluiten van onze zintuigen een vorm van zelfbescherming is. Ik wil de mensen iets wat gewoon, bekend, niet te vertrouwd en niet al te functioneel of al te menselijk is, met nieuwe ogen laten bekijken. Ik wil het goede en het mooie vinden onder lagen van gewoonte en routine. In mijn schilderijen conformeer ik mij niet aan de wetten van het geometrisch perspectief.

Volg Saskia Blokzijl